Centrale Aanmeldingspunten voor druggebruikers in de gevangenis. De meerwaarde bewezen.

De Universiteit Gent en het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie (NICC) rondden eind 2016 een proces- en uitkomststudie af van de centrale aanmeldingspunten (CAPs) voor druggebruikers in de Belgische gevangenissen.

Veel gedetineerden kampen met een middelenproblematiek. Vanuit een ‘throughcare’ perspectief werden in de gevangenissen CAPs voor druggebruikers georganiseerd. Throughcare-initiatieven focussen op de continuïteit van zorg en ondersteuning tussen de gevangenis en de gemeenschap en omgekeerd. In Vlaanderen vervulde het VVBV deze opdracht. Met een multi-method benadering werd de werking van de CAPs geëvalueerd. De betrokken actoren werden bevraagd: cliënten, justitiële actoren, welzijnswerk en drughulpverlening. De effecten op de trajecten van verslaafde gedetineerden werden onderzocht. Er werd in kaart gebracht of mensen opnieuw in aanraking kwamen met justitie na hun vrijlating.

CAPs hebben duidelijk een meerwaarde

De meerwaarde van de aanmeldingspunten werd voor de onderzoekers duidelijk aangetoond. De CAPs spelen een belangrijke rol in het informeren, motiveren en doorverwijzen van gedetineerden met een drugproblematiek. Men geeft aan dat een aantal randvoorwaarden essentieel zijn. Denk bijvoorbeeld aan voldoende personeel en werkingsmiddelen, eensgezindheid over de functie, de taakinhoud en het mandaat van de aanmeldingspunten.

Een belangrijke meerwaarde die de bevraagde actoren ervaarden was de uitgebreide expertise en voeling met het drughulpverleningslandschap. Dit faciliteerde de toegang en bewerkstelligde een vlotte doorverwijzing. Een aandachtspunt zijn de wachtlijsten. In het verleden konden 20% van de gedetineerden niet gezien worden omwille van capaciteitsproblemen. Zij kwamen vrij voordat er een gesprek kon plaats vinden. De wachttijd werd door de gedetineerden in het onderzoek gezien als een motivatie-belemmerende factor.

Tijdelijke stopzetting

Bij de staatshervorming van de (drug)hulpverlening werden de CAPs niet overgedragen naar de gemeenschappen. De FOD Justitie kon de financiering niet langer dragen hetgeen in september 2016 leidde tot de stopzetting van het Vlaamse aanmeldingspunt. Op basis van de onderzoeksbevindingen en de (inter)nationale literatuur bevalen de onderzoekers de continuering en bij voorkeur de uitbreiding van de aanmeldingspunten aan. In Vlaanderen vonden zij alvast gehoor bij Minister Vandeurzen. De Vlaamse Gemeenschap zou in 2017 middelen vrijmaken om de CAPs verder te zetten.

De verderzetting door de Vlaamse overheid biedt kansen om barrières uit het verleden weg te werken. Zo stelden de onderzoekers vast dat er nood is aan een integratieve ondersteuning. Deze kijkt verder dan de drugproblemen en heeft oog voor barrières op verschillende levensdomeinen. De inbedding en samenwerking binnen een breder kader van de hulp- en dienstverlening aan gedetineerden biedt dan ook kansen om maatwerk te bieden voor gedetineerden. In Vlaamse context denken we onder andere aan het Justitieel Welzijnswerk en de forensische teams van de CGG, maar eveneens aan diensten binnen het VAPH en de tewerkstellingssector.

Het onderzoeksrapport biedt dan ook veel inspiratie om de structurele inbedding van de CAPs tot een goed einde te brengen.

De concrete aanbevelingen vind je terug in het onderzoeksrapport of de samenvatting.

Tom Defilet
Eerstelijnsgezondheidszorg / Justitie