Trends in middelengebruik, gokken en gamen anno 2017

De VAD-factsheets, die de meest recente cijfers bundelen over middelengebruik, gokken en gamen, kregen een update. In de factsheets vind je niet enkel prevalentiecijfers over gebruik, ook over riskant en problematisch gebruik. Ze zoomen in op specifieke groepen zoals jongeren, volwassenen, ouderen, uitgaanders, gedetineerden, werknemers. Ziekte- en sterftecijfers worden toegelicht en ze geven een beeld van de hulpvraag bij problemen met middelengebruik. Verder komen ook markteconomische aspecten aan bod namelijk productie, import, export, kwaliteit en prijs. Tot slot geven de factsheets inzicht in de omvang van de druggerelateerde criminaliteit.

Cannabis blijft meest gebruikte illegale drug

Van de illegale middelen wordt vooral cannabis gebruikt. 14% van de Vlaamse bevolking tussen 15 en 64 jaar gebruikte ooit cannabis, 4% gebruikte in de afgelopen 12 maanden. Uit een bevraging bij werknemers bleek dat 7% het afgelopen jaar cannabis had gebruikt. Van de jongeren tussen 12 en 18 jaar probeerde 15% ooit cannabis, 11% het jaar ervoor en 5% de afgelopen maand. Bij de algemene bevolking bleef het cannabisgebruik tussen 2004 en 2013 stabiel. Bij jongeren is er een lichte toename in het laatstejaarsgebruik van cannabis vergeleken met tien jaar geleden.

Gebruik van andere illegale middelen komt in de algemene bevolking en bij scholieren weinig voor. 4% van de Vlaamse bevolking tussen 15 en 64 jaar gebruikte ooit een ander middel dan cannabis. Bij scholieren bedroeg het ooitgebruik van een andere illegale drug dan cannabis eveneens 4%. Xtc is bij jongeren uit het secundair onderwijs de meest gebruikte andere illegale drug. Gebruik van andere illegale drugs zien we vooral in het uitgaansleven.

Meer mensen in de problemen door cocaïnegebruik

In de hulpverlening merken we de laatste tien jaar een toename in behandelingen voor het gebruik van cocaïne zowel in de CGG als in de gespecialiseerde drughulpverlening. Voor problemen met het gebruik van opiaten daalt het aantal hulpvragen.

De meeste Vlamingen voldoen aan de alcoholrichtlijn

17% van de Vlaamse bevolking drinkt meer dan 10 glazen per week, hetgeen meer is dan de nieuwe preventieve Vlaamse alcoholrichtlijn. Dat betekent dat 8 op 10 personen zich wel aan de voorschriften van de richtlijn houden. Vooral volwassenen tussen 55 en 64 jaar drinken meer dan de richtlijn voorschrijft (29%). De grootste groep dagelijkse drinkers situeert zich eveneens in de leeftijdscategorie van 55 tot 64 jaar (25%). Bij de volwassen bevolking bleef het laatstejaarsgebruik van alcohol tussen 1997 en 2013 stabiel.

54% van de jongeren dronk het afgelopen jaar alcohol. De 17-18-jarigen deden dat het vaakst. 45% van de jongeren onder de 16 jaar dronk ooit alcohol. Over de laatste tien jaar daalde het ooitgebruik en het laatstejaarsgebruik van alcohol door jongeren.

Gebruik van psychoactieve medicatie is hoog bij gedetineerden

59% van de gedetineerden kreeg in 2015/2016 minstens één voorschrift voor psychoactieve medicatie. 31% kreeg minstens één voorschrift voor slaap- en kalmeringsmiddelen, 25% voor antidepressiva en 21% voor antipsychotica. Vergeleken met de algemene Vlaamse bevolking, waarvan 16% in 2013 een psychoactief geneesmiddel nam, ligt het gebruik van psychoactieve medicatie bij gedetineerden hoog.

Gokken is niet onschuldig

64% van de Belgische bevolking van 18 jaar en ouder speelde het afgelopen jaar voor geld op kansspelen. Dat kwam neer op 5,7 miljoen personen. Naar schatting zouden 467.081 Belgen van 18 jaar of ouder in meerdere of mindere mate problemen hebben met gokken. Elektronische gokmachines, casinospelen, informele weddenschappen en sportweddenschappen hebben de hoogste percentages risicovolle spelers. Deze vier types van kansspelen worden voornamelijk door jongere spelers gespeeld.

Blinde vlekken

Er zijn veel data beschikbaar waarmee we de omvang van de middelengebruikproblematiek in Vlaanderen kunnen inschatten. Toch resteren er blinde vlekken. Een groot pijnpunt blijft de late beschikbaarheid en de toegankelijkheid van data. Meestal verlopen een paar jaar tussen de dataverzameling en de publicatie of vrijgave ervan. Daardoor kan niet kort op de bal gespeeld worden en kunnen geen uitspraken gedaan worden over de actuele situatie. Trends dienen dan ook voldoende kritisch bekeken te worden.

Voor meer cijfers kan je de factsheets hieronder downloaden.

Else De Donder
Studie & Onderzoek / Onderzoeksplatform