Memorandum over middelengebruik en verslavingsproblemen

Verslavingsproblemen zijn gezondheidsproblemen op alle beleidsniveaus (health in all policies). Zeer veel maatschappelijke sectoren worden geconfronteerd met problemen als gevolg van middelengebruik (onderwijs, werk, vrijetijd, lokaal beleid, politie en justitie, zorg en welzijn, gezin) en deze problemen situeren zich op het vlak van de individuele gezondheid, maar ook gezin en directe omgeving(ouders, kinderen, partners, collega’s, ...) en de samenleving als geheel (verkeers)veiligheid, overlast, criminaliteit, werkverzuim, gezondheidszorg, enz.) krijgen ermee te maken. Omwille van al deze facetten zijn beleidskeuzes nodig binnen verschillende departementen en op lokaal, Vlaams, federaal en Europees niveau. Uitgangspunt is evenwel altijd dat de verslavingsproblematiek in de eerste plaats een gezondheidsprobleem is en vanuit dit perspectief wordt aangepakt en gecoördineerd.

De verslavingsproblematiek omvat verschillende thema’s en problematieken. In dit memorandum schetsen we de belangrijkste uit- gangspunten en formuleren we concrete beleidsaanbevelingen.
We bespreken de aanpak van de globale problematiek op het continuüm van preventie, vroeginterventie, schadebeperking, hulpverlening en herstel. Vervolgens gaan we dieper in per thema: alcohol, cannabis en andere illegale drugs, psychoactieve medicatie, gokken en problematisch gamen. We verwijzen telkens ook door naar digitale bronnen waarin de thematiek dieper wordt uitgewerkt.

Korte samenvatting:

• Op nationaal vlak (federaal niveau en gewesten en gemeenschappen): evaluatie van het gevoerde drugsbeleid en uitwerken van nieuw inclusief beleidsplan, een strategie en verschillende actieplannen met betrekking tot alle deelaspecten van verslaving. Dit beleid wordt gedragen door alle beleidsniveaus.
• Op federaal vlak: noodzakelijke wetgeving die een effectieve aanpak van middelenproblematiek mogelijk maakt of faciliteert (we denken o.a. aan KB substitutie, inclusie van verslaving in verzekeringspolissen, opzetten van gebruiksruimtes, drugtestservices, regulering reclame en marketing, beperking van het aanbod (alcohol en gokken), ...).
• Op niveau van de Vlaamse Gemeenschap: meer inzetten op preventie, vroeginterventie en harm reduction, keuze voor effectieve methodieken waar gezondheidswinst valt te behalen. Hiervoor is capaciteitsuitbreiding nodig, zowel in preventie (intergemeentelijk) als in de ambulante zorg. Binnen de nieuwe eerstelijnszones is aandacht voor en ondersteuning van alle aspecten van een alcohol- en drugsbeleid nodig.
• Op lokaal vlak: motiveren en ondersteunen van steden en gemeenten om alcohol en andere drugs op te nemen in hun BBC en om in te zetten op intergemeentelijke preventiewerkers.
• Op Europees (en internationaal) niveau: meer inzetten op Europese uitwisseling, onderzoek en deskundigheidsbevordering. Ook op Europees niveau is er nood aan geactualiseerde beleidsplannen, strategieën en verschillende actieplannen om de beoogde doelstellingen te realiseren.