Druggebruik bij jongeren in begeleiding in de bijzondere jeugdbijstand.
Samenvatting
Jongeren in begeleiding in de voorziening voor bijzondere jeugdbijstand (BJB) kampen vaak met een complexe problematiek waarbij er sprake is van een kluwen van problemen op verschillende levensdomeinen. Eén van de symptomen die in het geheel van deze probleemkluwen tot uiting komen, is het gebruik van middelen. Hoewel algemeen aangenomen wordt dat heel wat jongeren die begeleid worden in de BJB één of meerdere drugs gebruiken, en hoewel het ook duidelijk is dat een aantal van deze jongeren op een problematische wijze omgaan met middelen, hebben we maar beperkt zicht op de omvang van de drugproblematiek in de sector BJB in Vlaanderen. Het is daarom noodzakelijk een eerste verkenning te doen, ten einde een eventueel probleem correct te kunnen inschatten.
Doelstelling
De algemene bedoeling van dit onderzoek is om in te schatten in welke mate er sprake is van problematisch druggebruik bij jongeren in begeleiding in de BJB, wat de betekenis is van dit gebruik en of er verschillen zijn in prevalentie met de schoolgaande jeugd. Meer concreet wordt dit vertaald in volgende subvragen:
1. Welke middelen gebruiken jongeren in begeleiding in de BJB en wat is de frequentie van dit gebruik?
a. Zijn er verschillen vast te stellen obv begeleidingsmodaliteit (c.q. categorie), aard van de verwijzing (POS/MOF), geslacht?
b. Verschilt de groep jongeren die in begeleiding zijn in de BJB op vlak van druggebruik van andere Vlaamse jongeren?
2. Is er een samenhang tussen problematisch middelen misbruik en problemen op andere leefgebieden?
a. Is het druggebruik ernstiger naarmate zich meer/andere risicofactoren profileren?
b. Is het druggebruik minder ernstig naarmate zich meer protectieve factoren profileren?
3. Is er overeenkomst in rapportage van druggebruik tussen jongeren in begeleiding in de BJB en hun begeleider(s)?
Onderzoekspopulatie
Algemeen bestaat de onderzoeksgroep uit jongeren (12-21 jaar) in begeleiding in een (private) residentiële setting in de BJB. De jongeren moeten –minstens mondeling- de Nederlandse taal machtig zijn.
Aangezien het onmogelijk is om alle jongeren in begeleiding te bevragen, werd een gestratifieerde steekproef van residentiële voorzieningen BJB genomen (met aandacht voor evenredige verdeling van de categorieën, verspreid over de provincies). Aan alle jongeren uit de geselecteerde voorzieningen die 12 jaar of meer zijn en het Nederlands in voldoende mate machtig zijn, werd geïnformeerde toestemming gevraagd om aan het onderzoek deel te nemen. 369 jongeren werden bevraagd.
Voornaamste resultaten
Na een eerste pilootstudie (Soyez, 2011) bij een kleinere steekproef van 163 jongeren (50.3% (N=82) jongens; 83.8% geboren in België), met een gemiddelde leeftijd van 15.8 jaar (S.D.: 1.44)kwamen we tot de vaststelling dat de aard van het middelengebruik parallel aan de bevindingen uit algemene jongerenbevragingen: tabak, alcohol worden het vaakst gebruikt (respectievelijk 87% en 87.1% ooit-gebruik). Anderzijds vallen wel de jonge startleeftijden op: meer dan de helft van de jongeren die ooit alcohol dronk (53.3%) deed dit voor de leeftijd van 14 jaar (gemiddelde startleeftijd 12.4 jaar) en twee derden van de jongeren die ooit cannabis gebruikten deed dit voor 15 jaar (gemiddelde startleeftijd 13.8 jaar). De gemiddelde startleeftijd voor andere illegale drugs ligt tot slot op 14.5 jaar.
De prevalentie van het ooit-gebruik voor cannabis is 61.7% in de pilootstudie. Het laatst jaar gebruikte nog 39.8% van de jongeren en 9.2% doet dit dagelijks. 37.4% van de jongeren gebruikte ooit andere illegale middelen dan cannabis en 33.7% deed dit ook het laatste jaar. De Meest gebruikte andere middelen zijn XTC (23.9% ooit), speed (30.1% ooit) en cocaïne (22.1%). Opvallend hierbij is dat meisjes significant vaker het gebruik van andere illegale drugs dan cannabis rapporteren, in vergelijking met jongens (x²(1)=4.686; p<0.05.
Voorgaande resultaten zijn evenwel niet representatief voor Vlaanderen, gezien de database nog amper gegevens bevat voor jongeren in begeleiding in de provincies Antwerpen en Limburg. In de tweede helft van 2012 werd daarom gestart met een tweede dataverzamelingsronde. Er werden gegevens verzameld bij 369 jongeren. De resultaten van deze bevraging zullen bekend zijn in de eerste helft van 2014. Dit zal toelaten resultaten te presenteren representatief voor heel Vlaanderen en ook een vergelijking te kunnen maken met een gematchte groep jongeren uit de scholenbevraging.
Output
Bode, S. (2009). Middelengebruik bij jongeren in begeleiding in een onthaal-, oriëntatie- en observatiecentrum: onderzoek naar prevalentie van gebruik en overeenkomst in rapportage tussen jongeren en hun begeleiders. Masterproef ingediend tot het behalen van de graad van Master in de Pedagogische Wetenschappen, afstudeerrichting Orthopedagogiek. Universiteit Gent. Promotor: Dr. V. Soyez.
Coudenys, C. (2010). Drugbeleid en aanpak van drugproblemen in de Bijzondere Jeugdbijstand: De visie van begeleiders en hun inschatting van druggebruik bij de jongeren. Masterproef ingediend tot het behalen van de graad van Master in de Pedagogische Wetenschappen, afstudeerrichting Orthopedagogiek. Universiteit Gent. Promotor: Dr. V. Soyez.
Soyez, V. (2011). De omvang van druggebruik in residentiële centra bijzondere jeugdzorg in Vlaanderen. Presentation in the framework of the Mini-Symposium to be organised at the 8ste Vlaams Congres Kinder- en Jeugdpsychiatrie en –psychotherapie; Leuven (Belgium), September, 22nd and 23rd , 2011.
Van Hauwenhuyse, L. (2009). Middelengebruik in de bijzondere jeugdbijstand: De relatie tussen contextfactoren en omvang van gebruik bij jongeren begeleid in een CANO-voorziening. Masterproef ingediend tot het behalen van de graad van Master in de Pedagogische Wetenschappen, afstudeerrichting Orthopedagogiek. Universiteit Gent. Promotor: Dr. V. Soyez.
Soyez, V.; Martens, M. & Vander Laenen, F. (2014). “Experimenteren wordt sowieso gedaan”: Jongeren uit de bijzondere jeugdbijstand over preventie en hulp bij alcohol- en druggebruik. Tijdschrift voor Jeugd- en Kinderrechten. 2014-1, 22-40.
Soyez. V. (2014). Experimenteren wordt sowieso gedaan…: hoe zit het nu eigenlijk met het druggebruik van jongeren in de bijzondere jeugdbijstand en hoe positioneren we ons daar tegenover als hulpverleners? Plenaire uiteenzetting op de studiedag ‘Als de rook om je hoofd is verdwenen’. Agentschap Jongerenwelzijn; Brussel, February 11th, 2014.
Soyez, V., Baeten, I., & Rosiers, J. (2015). Prevalentie van middelengebruik bij jongeren in de residentiële voorzieningen voor bijzondere jeugdzorg in Vlaanderen, Verslaving, 11, 2-16.
Contact
Algemene info
Looptijd
Einddatum 31/12/2012
Methode
Type
Gefinancierd door
Product
Discipline
Regio
Status
Datum laatste wijziging: 10/06/2016
Dit item aanpassen
