Update 'Mijn cliënt en middelengebruik'. Leidraad en inspiratiebox om te gebruiken bij mensen met een beperking

Wat is nieuw?

- De leidraad en inspiratiebox hebben een nieuwe vormgeving en zijn beschikbaar als interactieve pdf. Zo kan je meteen doorklikken naar de informatie die jij zoekt. Het is een plukboek waaruit je de info haalt die voor jou of je cliënt relevant is. Je hoeft dit document dus niet van A tot Z door te nemen.

- De methodieken zijn auti-vriendelijk, zodat je ze ook kan gebruiken bij cliënten met autisme en een licht verstandelijke beperking. Deze aangepaste methodieken kwamen tot stand dankzij enkele studenten orthopedagogie van HoGent. Zij verzamelden in het kader van hun opleiding bij verschillende organisaties en sleutelfiguren feedback op de leidraad en de inspiratiebox.

- Naast middelengebruik (alcohol, cannabis en andere drugs) kan je de inspiratiebox ook gebruiken om psychoactieve medicatie, gamen en gokken bespreekbaar te maken. De meeste methodieken kunnen voor de verschillende thema’s gebruikt worden. Als een methodiek specifiek voor middelengebruik, gamen of gokken is, wordt dit vermeld.

- In deze nieuwe editie vind je nóg meer gespreksmethodieken terug. Waaronder ook methodieken om verandering te plannen en te ondersteunen.

Wat vind je nog allemaal in de leidraad en inspiratiebox?

De leidraad bestaat uit vier delen:

• Het eerste deel zet het belang van een gedeelde visie en een eenduidige aanpak van middelengebruik, gamen en gokken in de organisatie in de kijker. Hoe je kijkt naar middelengebruik heeft namelijk invloed op hoe je ermee omgaat en hoe je de cliënt benadert. Het alcohol- en drugbeleid van je organisatie geeft je duidelijkheid over wat je als begeleider kan opnemen en wanneer je doorverwijst naar de specifieke alcohol- en drughulpverlening. In dit deel vind je ook tips en links naar info, materialen, doorverwijsadressen en diensten die je kunnen ondersteunen bij het uitwerken van een visie en een alcohol- en drugbeleid.
• In het tweede deel stellen we een stapsgewijze aanpak bij (mogelijk) problematisch middelengebruik, gamen of gokken voor: opmerken, aankaarten en inschatten van de ernst, versterken van de motivatie en ondersteunen van de verandering.
• In het derde deel vind je meer informatie over een motiverende gespreksstijl aan de hand van een aantal concrete tips. Je komt ook te weten wat de aandachtspunten zijn voor cliënten met een licht verstandelijke beperking en autisme en hoe je je aanpak op hen afstemt. Als je deze gespreksstijl toepast, vergroot je de kans dat de cliënt open staat voor wat je aanbrengt en dat hij meer gemotiveerd zal zijn om te veranderen.
• Het vierde en grootste deel is de inspiratiebox die een schat aan methodieken bevat. De gespreksmethodieken kan je gebruiken om in gesprek te gaan over riskant of problematisch middelengebruik, gamen en gokken. De methodieken zijn ingedeeld volgens de verschillende stappen van het begeleidingstraject. De formulering sluit aan bij een open en motiverende gespreksstijl. Er is steeds aandacht voor specifieke profielen en hun kwetsbaarheden. Je hoeft niet elke methodiek volledig te doorlopen in één gesprek of bij iedere cliënt. Je kan bijvoorbeeld een stuk meegeven als opdracht en dit achteraf bespreken. Of je kan de stappen uit een methodiek spreiden over meerdere gesprekken. Zo kan je de manier van werken kiezen die zowel aansluit bij je cliënt als bij je manier van werken, je rol en het verloop van het begeleidingstraject.
• In de bijlage vind je een overzicht van wat cliënten met een licht verstandelijke beperking of met een autismespectrumstoornis extra kwetsbaar maakt voor de effecten en de risico’s van middelengebruik, gamen en gokken.

Uitgetest en goedgekeurd!

De eerste versie van ‘Mijn cliënt en middelengebruik’ werd ontwikkeld in samenwerking met VONX (vandaag Konekt), een aantal begeleiders uit de zorg voor personen met een beperking en CGG-preventiewerkers. Het werd uitgetest door voorzieningen in de gehandicaptensector die werken met jongeren en volwassenen en een aantal collega’s uit de verslavingszorg. Dankzij deze try-out kregen we heel wat waardevolle feedback en werd het materiaal op punt gesteld.

Voor deze herwerking en uitbreiding van ‘Mijn cliënt en middelengebruik’ konden we ook rekenen op feedback van studenten orthopedagogie van de HoGent, begeleiders uit voorzieningen in de sector en de leden van de VAD-werkgroep middelengebruik en beperking (preventiewerkers en hulpverleners).

Aan de slag!

Je kan de begeleidingslijn & inspiratiebox hieronder downloaden.

In de webinar 'Hoe ga je in gesprek over middelengebruik, gamen en gokken?' 10 oktober 2023 krijg je enkele praktische tips mee om het gesprek aan te gaan en leer je de leidraad en inspiratiebox beter kennen. Klik hier voor meer info en inschrijvingen.

Met dit materiaal kan je de pijler zorg en begeleiding uit een alcohol- en drugbeleid concreet vormgeven. Raadpleeg voor meer info over een beleid op maat het document ‘Een alcohol- en drugbeleid in de gehandicaptenzorg’. Dit wordt in 2023 grondig herwerkt.

Alle methodieken in de inspiratiebox volgen de principes van motiverende gespreksvoering. In de gratis online cursus 'Motiverende gespreksvoering' maak je uitgebreider kennis met deze gespreksstijl. Je kan deze cursus volgen op het VAD-vormingsplatform. Gratis, vanachter je computer op het moment dat jou het best past, en op je eigen tempo. Ontdek hier de online cursus.